دیپلماسی محدود؛ تهران مسیر مذاکره را به اروپا منحصر کرد | سخنگوی وزارت خارجه: برنامهای برای گفتوگو با آمریکا نداریم
رویداد۲۴| اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه در نشست خبری امروز خود اعلام کرد: «فعلاً برنامهای برای گفتوگو با آمریکا نداریم.»
وی افزود: «بارها ما گفتهایم که دیپلماسی از نظر ما یک ابزار و فرصت برای صیانت از منافع ملی ایران است و هر موقع به این نتیجه برسیم که باید از آن در جهت تحقق منافع ملی ایران استفاده کنیم، در این ارتباط دریغ و کوتاهی نخواهیم کرد.»
این موضع ایران درحالی اتخاذ میشود که انتشار خبر مذاکرات ایران و سه کشور اروپایی در پایان هفته جاری، توجه رسانههای، مردم و حتی بازارها را به خود جلب کرده است. آنطور که گفته شده این مذاکرات قرار است روز جمعه در استانبول برگزار شود و غریبآبادی و تختروانچی، نمایندگان ایران در این گفتوگوها خواهند بود.
ایران و سه کشور اروپایی در حالی مذاکره خواهند کرد از یک طرف شاهد فشارهای بسیار اروپا برای فعال سازی مکانیسم ماشه هستیم و از سوی دیگر هماهنگی عجیب آنها با آمریکا در اقدام علیه ایران. شاهد این مدعا اظهارات اخیر فردریش مرتس صدراعظم آلمان است که تاکید کرده کشورش درباره ایران با آمریکا در تماس است. این سخنان میتواند نشانهای باشد از تداوم نقش پنهان آمریکا در پشت صحنهی هرگونه گفتوگو؛ حتی اگر مستقیماً در مذاکرات حضور نداشته باشد.
راهبرد ایران چقدر موثر است؟
با این وجود به نظر میرسد که راهبرد فعلی ایران مذاکره با اروپا است و قصد بازگشت به مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا - مذاکراتی که با وقوع جنگ دوازده روزه متوقف شد - را ندارد.
در موثر بودن این راهبرد، اما تردیدهایی وجود دارد. به خصوص که تجربه برجام و روندهای پس از خروج ترامپ از توافق هستهای، نشان داده که قدرت تصمیمگیری نهایی در واشنگتن است و تروئیکای اروپایی در بسیاری از موارد، قادر به ایستادگی در برابر خواستههای ایالات متحده نبودهاند. این مسئله، پرسشهایی را درباره کارآمدی گفتوگوی صرف با اروپا، بدون حضور آمریکا، ایجاد میکند.
از منظر ایران، شاید مذاکره با اروپا بهعنوان «پالس مثبت دیپلماتیک» و شکستن فضای بنبست در سیاست خارجی طراحی شده باشد. همچنین ممکن است با هدف هماهنگی فنی، کاهش فشارهای سیاسی و جلوگیری از فعالسازی مکانیسم ماشه از سوی اروپا صورت گیرد.
با اینحال، نمیتوان اطمینان داشت که بدون حضور آمریکا، گشایشی واقعی در پرونده هستهای ایران اتفاق بیفتد. مهمتر اینکه سه کشور اروپایی بارها اعلام کردهاند توافق احتمالی باید شامل نگرانیهای امنیتی و منطقهای آنها نیز باشد؛ مسائلی که پیشتر در برجام وجود نداشت و تهران نیز از ورود به آن پرهیز دارد.
چشمانداز مذاکرات استانبول
مذاکرات پیش رو در استانبول شاید آغازگر روندی برای جلوگیری از تنشهای بیشتر و بازگشت نسبی به گفتوگو باشد، اما اینکه چنین روندی بدون گفتوگوی مستقیم با آمریکا به نتیجهای مشخص منجر شود، همچنان محل تردید است.
به نظر میرسد تهران در تلاش است راه میانهای میان فشار داخلی برای احیای دیپلماسی و بیاعتمادی نسبت به واشنگتن پیدا کند. اما این راه، تنها در صورتی به مقصد خواهد رسید که اروپا بتواند استقلال عمل بیشتری نشان دهد؛ امری که تجربه گذشته چندان آن را تایید نمیکند.
دولت پزشکیان کپی دولت روحانی است.